Καλλιεργωντας την αγαπη για τα βιβλια

Παιδιά που μπορούν να διαβάσουν, αλλά δεν θέλουν …
Οι έρευνες αποδεικνύουν αυτό που μας υπαγορεύει η κοινή λογική: όσο πιο πολύ διαβάζουν τα παιδιά, τόσο καλύτερα διαβάζουν και τόσο μεγαλύτερη ευχαρίστηση αντλούν από την ανάγνωση. Δυστυχώς, ισχύει και το αντίστροφο: τα παιδιά που διαβάζουν λίγο έχουν συνήθως χαμηλή αναγνωστική ικανότητα. Γι’ αυτά τα παιδιά η ανάγνωση γίνεται σκληρή μάχη και την αποφεύγουν όσο μπορούν. Μπορούμε να κάνουμε κάτι για να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να διαβάζουν;
Καταρχάς, είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε για ποιους λόγους δεν αρέσει στα παιδιά το διάβασμα. Αυτοί οι λόγοι μπορούν να μας δείξουν πώς να δώσουμε κίνητρο στα παιδιά να ανακαλύψουν πόσο διασκεδαστικό μπορεί να είναι το διάβασμα.
Γιατί σε μερικά παιδιά δεν αρέσει το διάβασμα;
Σας ακούγεται οικεία κάποια από τις παρακάτω φράσεις; Είναι οι λόγοι που συνήθως αναφέρουν τα παιδιά για το ότι δεν διαβάζουν βιβλία:
• Είναι βαρετό. Μην απελπίζεστε αν τα παιδιά σας έχουν αυτή την αντίδραση για την ανάγνωση κειμένων που έχουν δοθεί από το σχολείο. Μπορείτε στο σπίτι να τα φέρετε σε επαφή με άλλα είδη κειμένων πιο κοντά στα ενδιαφέροντά τους.
• Δεν προλαβαίνω. Τα παιδιά είναι πολυάσχολα. Σχολείο, φίλοι, αθλητισμός, εργασίες, τηλεόραση, δουλειές μέσα στο σπίτι, όλα διεκδικούν μέρος από το χρόνο τους. Μερικά παιδιά χρειάζονται τη βοήθεια των γονιών τους, για να διαμορφώσουν το πρόγραμμά τους, έτσι ώστε να έχουν χρόνο για διάβασμα.
• Είναι πολύ δύσκολο. Για κάποια παιδιά η ανάγνωση είναι δύσκολη και αργή διαδικασία. Αν το παιδί δυσκολεύεται να διαβάσει, συζητήστε με τη δασκάλα του. Αναζητήστε βιβλία και άλλα υλικά (π.χ. παιχνίδια με κάρτες) στο επίπεδο που αντιστοιχεί στην αναγνωστική ικανότητα του παιδιού κι όχι στην τάξη ή την ηλικία του.
• Δεν είναι κάτι σημαντικό. Συχνά τα παιδιά δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι το διάβασμα μπορεί να έχει κάποιο νόημα για τη ζωή τους έξω από το σχολείο. Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να βοηθήσουν το παιδί να ανακαλύψει βιβλία με θέματα που πραγματικά το ενδιαφέρουν.
• Δεν είναι διασκεδαστικό. Για τα παιδιά που δυσκολεύονται στην ανάγνωση, τα βιβλία αποτελούν πηγή άγχους. Ακόμα και για παιδιά που διαβάζουν με ευχέρεια, η πίεση από το σχολείο και το σπίτι να διαβάζουν με σκοπό τις άριστες επιδόσεις στην ανάγνωση, κάνει το διάβασμα να φαίνεται αγγαρεία. Απαλλάξτε το διάβασμα από αυτή την πίεση, ώστε το παιδί να μπορεί να το χαρεί.

Τι θα σαμποτάρει τις προσπάθειές σας:
Οι γονείς υποστηρίζουν ότι οι παρακάτω τακτικές όχι μόνο δεν βοήθησαν, αλλά ενέτειναν την άρνηση του παιδιού να διαβάσει:
• Γκρίνια. Αποφύγετε να κάνετε κήρυγμα για την αξία του βιβλίου και να πιέζετε το παιδί να διαβάσει. Το παιδί μόνο θα δυσανασχετήσει.
• Δωροδοκία. Παρότι δεν υπάρχει τίποτα κακό στο να επιβραβεύετε την αγάπη του παιδιού για τα βιβλία, δεν θέλετε το παιδί σας να περιμένει ένα έπαθλο κάθε φορά που ολοκληρώνει ένα βιβλίο. Χαρίστε του, όποτε δίνεται η ευκαιρία, κάποιο βιβλίο ή περιοδικό (επιλογής του παιδιού) επιβραβεύοντάς το παράλληλα με τα λόγια σας. Μπορείτε να χαρίσετε διάφορα δωράκια σχετικά με το διάβασμα (π.χ. σελιδοδείκτες, αφίσες αγαπημένων βιβλίων κ.ά.), αλλά δίνετέ τα όλο και λιγότερο συχνά. Με τον καιρό το παιδί θα διαβάζει για την απόλαυση της αναγνωστικής εμπειρίας και μόνο.
• Κριτική της αναγνωστικής ικανότητας. Διαχωρίστε τη σχολική επίδοση στην ανάγνωση από το διάβασμα για ευχαρίστηση. Το να βοηθήσετε το παιδί να απολαμβάνει το διάβασμα είναι ένας σημαντικός στόχος.
• Κριτική των επιλογών του παιδιού. Το να διαβάζει κανείς οτιδήποτε είναι καλύτερο από το να μην διαβάζει τίποτα. Ακόμα κι αν νιώθετε ότι το παιδί σας επιλέγει βιβλία που είναι πολύ εύκολα ή που αντιμετωπίζουν κάποια θέματα πολύ ελαφρά, κρύψτε την απογοήτευσή σας. Η ανάγνωση κειμένων κάθε επιπέδου είναι πολύτιμη εξάσκηση και η επιτυχημένη ανάγνωση βοηθά το παιδί τόσο στο να καλλιεργήσει την αυτοπεποίθησή του όσο και την αναγνωστική ικανότητά του. Αν οι διαφορές σας είναι απλώς θέμα προσωπικού γούστου, σεβαστείτε το δικαίωμα του παιδιού να έχει τις δικές του προτιμήσεις.
• Μη ρεαλιστικοί στόχοι. Αναζητήστε μικρές ενδείξεις προόδου αντί για δραματικές αλλαγές στις αναγνωστικές συνήθειες του παιδιού. Μην περιμένετε ότι ένας απρόθυμος αναγνώστης θα ολοκληρώσει ένα βιβλίο σε μια νύχτα. Ίσως συμβεί μετά από μια εβδομάδα με τη δική σας διακριτική ενθάρρυνση.
• Το θέμα του διαβάσματος μεγαλοποιείται. Μην μετατρέπετε το διάβασμα σε εκστρατεία υπέρ του βιβλίου. Σε συνθήκες πίεσης ίσως το παιδί διαβάσει βιβλία, αλλά μόνο για να ευχαριστήσει το γονιό κι όχι για δική του ευχαρίστηση, ή ίσως αρνηθεί κατηγορηματικά.

20 τρόποι για να καλλιεργήσετε την αγάπη του παιδιού για τα βιβλία:
1. Αναζητήστε θέματα για τα οποία το παιδί σας ίσως θέλει να διαβάσει. Χρησιμοποιήστε τα ενδιαφέροντα και τα χόμπι του ως αφετηρία.
2. Γεμίστε το σπίτι με κάθε είδους υλικό για ανάγνωση, όπως βιβλία, περιοδικά, πολύχρωμοι κατάλογοι.
3. Παρατηρήστε τι τραβά την προσοχή του παιδιού, ακόμα κι αν πρόκειται μόνο για εικόνες. Μετά «χτίστε» πάνω σε αυτό το ενδιαφέρον. Διαβάστε του κάτι σύντομο ή απλώς φέρτε στο σπίτι περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτό.
4. Αφήστε το παιδί να δει εσάς να διαβάζετε για ευχαρίστηση στον ελεύθερο χρόνο σας.
5. Πηγαίνετε τακτικά με το παιδί σας σε κάποια βιβλιοθήκη. Εξερευνήστε παρέα το τμήμα με τα παιδικά βιβλία. Ζητήστε από τον βιβλιοθηκονόμο να σας προτείνει βιβλία ή περιοδικά που ίσως του αρέσουν.
6. Παρουσιάστε το διάβασμα ως μια δραστηριότητα με συγκεκριμένο σκοπό - έναν τρόπο να συγκεντρώσετε χρήσιμες πληροφορίες για μια κατασκευή, τη δημιουργία μιας συλλογής ή τη διοργάνωση ενός οικογενειακού ταξιδιού.
7. Ενθαρρύνετε τα μεγαλύτερα παιδιά να διαβάζουν στα μικρότερα αδέρφια τους. Τα μεγαλύτερα παιδιά χαίρονται να επιδεικνύουν τις ικανότητές τους σε ένα κοινό που τα θαυμάζει.
8. Παίξτε παιχνίδια που συνδέονται με την ανάγνωση, όπως το σκραμπλ, ή επιτραπέζια στα οποία οι παίκτες πρέπει να διαβάσουν κάρτες και οδηγίες.
9. Κάποια στιγμή που η οικογένεια είναι συγκεντρωμένη, όπως για παράδειγμα κατά τη διάρκεια του φαγητού, μοιραστείτε τις σκέψεις σας για κάτι που διαβάσατε και ενθαρρύνετε τα παιδιά να κάνουν το ίδιο.
10. Ορίστε κάποια συγκεκριμένη ώρα για διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων, για παράδειγμα 20 λεπτά πριν από το βραδινό ύπνο ή αμέσως μετά το φαγητό. Ακόμα και 10 λεπτά μπορούν να βελτιώσουν τις δεξιότητες και τις συνήθειες του παιδιού.
11. Διαβάστε δυνατά στο παιδί, ιδίως σε ένα παιδί αποθαρρυμένο από τη χαμηλή αναγνωστική ικανότητά του. Η ευχαρίστηση να σας ακούει να διαβάζετε αντί να παλεύει μόνο του ίσως αποκαταστήσει τον αρχικό ενθουσιασμό του για τα βιβλία και την ανάγνωση.
12. Ενθαρρύνετε το παιδί να σας διαβάσει δυνατά ένα συναρπαστικό απόσπασμα από ένα βιβλίο, κάτι ενδιαφέρον από την εφημερίδα ή κάτι αστείο από ένα κόμικ. Όταν τα παιδιά διαβάζουν δυνατά, μην θεωρείτε ότι οφείλουν να διαβάσουν σωστά κάθε λέξη. Ακόμα και οι ικανοί αναγνώστες κάνουν λάθη ή προσπερνούν λέξεις κάπου κάπου.
13. Χαρίστε στις γιορτές και τα γενέθλια βιβλία και περιοδικά με βάση τα ενδιαφέροντα του παιδιού.
14. Διαμορφώστε ένα ιδιαίτερο μέρος για να τοποθετεί το παιδί τα βιβλία του.
15. Χρησιμοποιήστε τον σελιδοδείκτη. Θυμίστε στα μικρότερα παιδιά ότι δεν χρειάζεται να τελειώσουν αμέσως ένα βιβλίο. Μπορείτε να σταματήσετε έπειτα από μερικές σελίδες ή ένα κεφάλαιο και να συνεχίσετε από αυτό το σημείο κάποια άλλη στιγμή. Μην προσπαθείτε να πείσετε το παιδί να τελειώσει ένα βιβλίο που δεν του αρέσει. Προτείνετε να το αφήσει στην άκρη και να δοκιμάσει κάποιο άλλο.
16. Χαρίστε στα παιδιά μια βραδιά γέλιου και διασκέδασης με αφορμή κάποιο βιβλίο. Πολλά παιδιά (αλλά και γονείς) αντιμετωπίζουν το διάβασμα σαν δραστηριότητα που απαιτεί μεγάλη σοβαρότητα. Ένα βιβλίο με ανέκδοτα, μια ιστορία με γρίφους και αινίγματα, ένα αστείο απόσπασμα που διαβάζεται φωναχτά μπορεί να αποκαλύψει και μια άλλη πλευρά του διαβάσματος.
17. Επεκτείνετε τις θετικές εμπειρίες που μπορεί να έχει το παιδί διαβάζοντας ένα βιβλίο. Για παράδειγμα, αν το παιδί ευχαριστήθηκε ένα βιβλίο για δεινόσαυρους, συνεχίστε με μια επίσκεψη στο μουσείο φυσικής ιστορίας.
18. Προσφέρετε κι άλλα κίνητρα για να ενθαρρύνετε τη φιλαναγνωσία. Επιτρέψτε στο παιδί σας να μείνει ξύπνιο 15 λεπτά παραπάνω ώστε να τελειώσει ένα κεφάλαιο, υποσχεθείτε να πάτε σινεμά για να δει την ταινία που βασίστηκε στο βιβλίο που διαβάζει, αφού το τελειώσει ή απαλλάξτε το από κάποια δουλειά του σπιτιού, προκειμένου να έχει λίγο παραπάνω χρόνο για διάβασμα.
19. Μειώστε το χρόνο που βλέπει τηλεόραση, ώστε να έχει περισσότερο χρόνο για διάβασμα. Ποτέ όμως μην χρησιμοποιείτε την τηλεόραση σαν επιβράβευση επειδή διάβασε κάποιο βιβλίο ή σαν τιμωρία επειδή δεν διάβασε.
20. Το διάβασμα δεν εξαντλείται στις σελίδες ενός βιβλίου. Τι λέτε για τα μενού, τις πινακίδες στο δρόμο, τις ετικέτες στα τρόφιμα και τις παρτιτούρες; Εκμεταλλευτείτε κάθε ευκαιρία για διάβασμα που μπορεί να προκύψει μέσα στην πολυάσχολη ζωή μιας οικογένειας.

Source: RIF Parent Guide Brochure.
http://www.rif.org/us/literacy-resources/articles/children-who-can-read-...