Βιωματική Εκπαίδευση Που Καλλιεργεί Δεξιότητες

1. Η Σχολή Χατζήβεη μετρά ήδη οκτώ και πλέον δεκαετίες εκπαιδευτικής προσφοράς στην ελληνική κοινωνία. Πώς αξιοποιούν στην πράξη την κληρονομιά αυτήν οι υπεύθυνοι του σχολείου σας; Ποια είναι η φιλοσοφία και το όραμά τους σήμερα;
Πράγματι διανύουμε φέτος το 82ο χρόνο λειτουργίας, από το 1933 που η ιδρύτρια Μικρασιάτισσα δασκάλα Μερόπη Χατζήβεη ξεκίνησε το σχολείο. Για εκείνη η δημιουργία του δικού της σχολείου ήταν όνειρο ζωής. Ο χρόνος έχει φέρει στο σχολείο μας πολλές αλλαγές και σήμερα χαιρόμαστε να λειτουργούμε καινοτόμα, εφαρμόζοντας πρωτοποριακά προγράμματα, φτιάχνοντας ένα δυναμικό σχολείο, ζωντανό και σύγχρονο. Όμως αυτό που πάντα συνδέει την ιδρύτρια με τη δεύτερη και πλέον την τρίτη γενιά συνεχιστών του έργου, είναι πως και για εμάς το σχολείο διατηρεί τον ενθουσιασμό, την αφοσίωση, τη δύναμη του ονείρου.
Γιορτάζοντας τα 80 χρόνια του σχολείου μας, δημιουργήθηκε ένα βίντεο στο οποίο, αυθόρμητα μαθητές μας κατέθεσαν τις δικές τους σκέψεις για το σλόγκαν του σχολείου μας ΑΓΑΠΗ-ΓΝΩΣΗ-ΟΝΕΙΡΟ. Οι αυθεντικές απαντήσεις των παιδιών για το πώς βιώνουν τα ίδια αυτές τις έννοιες στο σχολείο τους 80 χρόνια μετά την ίδρυσή του, ήταν για εμάς μια συγκινητική επιβεβαίωση του καλού έργου, σαν δυναμική εξελικτική πορεία που διατηρεί αναλλοίωτα τα «θεμέλια» συστατικά.
Μιλώντας για τη φιλοσοφία και το όραμά μας σήμερα είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως τα παιδιά είναι το επίκεντρο της αποστολής μας. Θέλουμε το σχολείο να είναι για κάθε μας μαθητή ένα ζεστό οικογενειακό περιβάλλον, γεμάτο αγάπη και ασφάλεια, όπου θα περάσει όμορφα και δημιουργικά χρόνια. Παράλληλα τα χρόνια αυτά να του προσφέρουμε πρωτοποριακό και υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικό έργο. Και μαζί με τους υψηλούς μαθησιακούς στόχους που θα κατακτήσει, να συναντήσει στην πορεία του πάρα πολλές ευκαιρίες κι ερεθίσματα που θα είναι καθοριστικά για τη σφυρηλάτηση του χαρακτήρα του, για την ολόπλευρη καλλιέργειά του, για τον ενστερνισμό αρετών και αξιών που θα λειτουργούν σαν πυξίδα σε όλη του τη ζωή. Η δημιουργικότητα, η κριτική σκέψη, η αυτοεκτίμηση, η ακεραιότητα, η συνεργατικότητα, η αγάπη για μάθηση δεν είναι τίτλοι που κοσμούν τους στόχους μας, είναι κομμάτι της καθημερινής μας ζωής, του προβληματισμού μας, των σχεδίων μας, των νέων προγραμμάτων που σχεδιάζουμε.
2. Ποιος είναι ο ρόλος των βιωματικών δράσεων που, εξ όσων γνωρίζουμε, συμπληρώνουν και εμπλουτίζουν το βασικό πρόγραμμα σπουδών στο σχολείο σας;

Βίωμα σημαίνει εμπειρία, σημαίνει δράση. Βιωματική μάθηση είναι η πράξη, η αυθεντική εμπειρία που σε διδάσκει με χίλιους τρόπους. Η μάθηση δεν χρειάζεται να μονοπωλείται στο σχολικό βιβλίο, στη γραπτή κωδικοποίηση, στις σελίδες. Βιωματική μάθηση είναι να βγαίνεις από τα όρια της τάξης, του σχολείου, της χώρας σου. Να αξιοποιείς όλες σου τις αισθήσεις, να ακούς, να παρατηρείς, να φαντάζεσαι, να δημιουργείς, να ζεις, να αλλάζεις, να δοκιμάζεις, να οραματίζεσαι.
Στο σχολείo στόχος μας είναι οι βιωματικές δράσεις να απλώνονται σε όλο τα φάσμα του εκπαιδευτικού προγράμματος, ώστε να διανθίζουν, να χρωματίζουν, να δυναμώνουν αυθεντικά τη μαθησιακή εμπειρία. Στο πρόγραμμά μας υπάρχουν σταθερά σχεδιασμένες βιωματικές δράσεις, όπως οι επιλεγμένες-αξιολογημένες επισκέψεις, οι οικολογικές δράσεις, η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα, οι πολιτιστικές συναντήσεις, τα συνεργατικά διασχολικά project, η συμμετοχή σε διαγωνισμούς, οι συνεργασίες με άλλα σχολεία, τα βιωματικά Αγγλικά. Kαι παράλληλα υπάρχουν πολλές βιωματικές δράσεις που πραγματοποιούνται στη διδασκαλία όλων των μαθημάτων του αναλυτικού προγράμματος, που γεννιούνται καθημερινά από τα ίδια τα μέλη της σχολικής κοινότητας, από τη σκέψη, την έμπνευση και τον ενθουσιασμό των μαθητών και των δασκάλων.
Αν έρθετε μια μέρα στο σχολείο μας θα ζήσετε βιωματικά… τη βιωματική εκπαίδευση. Μπορεί να δείτε μια τάξη να περπατά στο διπλανό μας δάσος και να ανακαλύπτει, παρατηρεί, αφουγκράζεται το φθινόπωρο, τους ήχους και τα χρώματά του. Έναν επιτυχημένο σκηνοθέτη καλεσμένο στο σχολείο μας να μοιράζεται τι σημαίνει να βρίσκεις το πάθος σου, τον σκοπό σου. Μια ομάδα μαθητών από τις εικαστικές εξερευνήσεις να παρατηρεί τον ουρανό, προτού μπει στο καλλιτεχνικό εργαστήριο για να τα αποδώσει με τη «συνεργασία» της φαντασίας. Μπορεί να συναντήσετε τα μέλη της περιβαλλοντικής ομάδας να σκηνογραφούν και να σκηνοθετούν το συμμετοχικό τους βίντεο για τον ευρωπαϊκό διαγωνισμό ενέργειας. Έναν μαθητή να φτάνει το πρωί στο σχολείο έχοντας μαζί του πλαστικά καπάκια για την επίτευξη του διασχολικού project ανακύκλωσης. Ή ακόμα τους μαθητές των βιωματικών Αγγλικών να «συναντούν» μέσω skype τους φίλους τους από την Ισπανία και την Αγγλία και να νιώθουν αυθεντικά την αξία μιας ξένης γλώσσας.

3. Μπορεί το σχολείο του 2014 να προσφέρει στους μαθητές του όχι μόνο γνώσεις αλλά και αρχές, ώστε να συντελέσει στη δημιουργία ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων;

Το σχολείο του 2014 οφείλει να προσφέρει στους μαθητές του δεξιότητες ωφέλιμες, σημαντικές και ουσιαστικές όχι για το σήμερα, αλλά για τη ζωή του 2034…Οφείλει όχι μόνο να οραματίζεται, αλλά να δημιουργεί το μέλλον, σήμερα. Οι γνώσεις από μόνες τους δεν αποτελούν αυτοσκοπό. Η ίδια η ταχύτητα της εποχής που ζούμε καθιστά τις γνώσεις αδύναμες, αν δεν συνοδεύονται από εκείνες τις δεξιότητες, με τις οποίες ο μαθητής θα μάθει να τις συνδυάζει, να τις αξιολογεί, να τις αμφισβητεί, να τις εξελίσσει και βέβαια να τις χρησιμοποιεί για να χτίσει έναν κόσμο καλύτερο.
Στο βιβλίο του «Five minds for the future», o Howard Gardner υποστηρίζει πως βασικός σκοπός του σχολείου είναι να αναπτύσσει και να καλλιεργεί τις εξής πέντε νοητικές δεξιότητες που θα χρειαστεί ένας μαθητής στο μέλλον: τον νου που κατανοεί εις βάθος, τον νου που συνθέτει, τον δημιουργικό νου, τον νου που σέβεται και τον ηθικό νου. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που οι ίδιες δεξιότητες ταυτίζονται με αυτές του ηγέτη, του ανθρώπου που ηγείται, πρωτοπορεί κι εμπνέει.
Αν αναγνωρίσουμε αυτές τις δεξιότητες ως στόχο και προορισμό, θα μπορέσουμε στη συνέχεια να χαράξουμε και την πορεία μας προς τα εκεί.

4. Πόσο σημαντική για την ανατροφή και τη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μαθητών του νηπιαγωγείου και του δημοτικού είναι η συνεργασία και η συνεννόηση οικογένειας και σχολείου, γονέων και εκπαιδευτικών;

Η καλή σχέση και συνεργασία σχολείου-οικογένειας δεν είναι απλά επιθυμητή, είναι αναγκαία. Κάθε παιδί είναι μέλος της οικογένειάς του κι ερχόμενο στο σχολείο γίνεται μέλος και μιας ευρύτερης οικογένειας. Κάθε παιδί έχει τα δικά του μοναδικά χαρακτηριστικά και τον προσωπικό του τρόπο και ρυθμό που τα εξελίσσει.
Το σχολείο είναι μια πορεία, ένα ζωντανό δυναμικό ταξίδι σε εξέλιξη. Συνοδοιπόροι του ταξιδιού, οδηγοί και ξεναγοί στέκονται οι γονείς και οι δάσκαλοι σε αρμονική συνύπαρξη. Ο ένας ενισχύει το έργο του άλλου σε επίπεδο γνώσεων, αρετών, εμπειριών, μαθημάτων ζωής. Ο ένας σέβεται το έργο, τη θυσία, την αγάπη, την προσφορά του άλλου. Η δική τους γόνιμη επικοινωνία καθιστά το ταξίδι ωφέλιμο, παραγωγικό, ασφαλές αλλά και απολαυστικό, όπως πρέπει να είναι, αφού μιλάμε για την υπέροχη παιδική ηλικία. Το παιδί νιώθει ασφάλεια σε όλα τα επίπεδα, νιώθοντας πως γονείς και δάσκαλοι πορεύονται μαζί και συνεργάζονται για το δικό του καλό.

5. Πιστεύετε ότι η πρωτοβάθμια εκπαίδευση στη χώρα μας, όπως λειτουργεί σήμερα, καταφέρνει να επιτελέσει το σημαντικό έργο της; Εάν όχι, τι απαιτείται για τη βελτίωσή της;

Είναι βέβαιο πως όσοι εργαζόμαστε στον χώρο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ο καθένας από τη δική του θέση κι οπτική, νιώθουμε, βιώνουμε, διαπιστώνουμε πως συνολικά σαν χώρα δεν έχουμε φτάσει στο προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Μπορεί κανείς να απαριθμήσει με αρκετή ευκολία τις ελλείψεις ή τις αδυναμίες σε επίπεδο θεσμών, λειτουργικότητας, μέσων, σκοπών.
Ωστόσο ταυτόχρονα υπάρχει μια άλλη θέα, μια άλλη οπτική. Είναι αυτή της προσωπικής πρωτοβουλίας των ανθρώπων που την απαρτίζουν. Των εκπαιδευτικών εκείνων που συναντάς από κοντά ή «ψηφιακά» και το πάθος τους, η αγάπη τους, η αφοσίωση και το όραμά τους σε διαπερνά. Δάσκαλοι που τιμούν το όνομά τους. Δάσκαλοι που γνωρίζεις σε ένα συνέδριο, σ’ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα, σε μια τάξη που επισκέπτεσαι και μοιράζονται με ενθουσιασμό το έργο τους. Άνθρωποι που πρωτοπορούν, που ερευνούν, που νοιάζονται, που δημιουργούν, που ενισχύονται και τροφοδοτούνται από τη δίκαιη αγάπη των μαθητών τους. Άνθρωποι που βλέπουν το έργο τους δίπλα σε κάθε μαθητή με όνειρο και δέος μαζί.
Πιστεύω πως χρειαζόμαστε τέτοιους ανθρώπους σε κάθε τομέα, ώστε να μπολιαστεί με τη δική τους μαγιά η εκπαίδευση.

Μερόπη Χατζήβεη
Διευθύντρια Εκπαίδευσης
Σχολής Χατζήβεη